:max_bytes(150000):strip_icc():format(webp)/Can-vitamin-d-prevent-respiratory-infections-4842761_V12-ea8d470cf372477cbd4d2b03ee93fe09.gif)
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού, καθώς συμμετέχει σε πληθώρα βασικών λειτουργιών. Βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου που αποτελεί δομικό συστατικό των οστών, συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Επιπλέον, είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, των μυών αλλά και του ανοσοποιητικού συστήματος.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της βιταμίνης D ο οργανισμός το προσλαμβάνει μέσω της σύνθεσης από το δέρμα με την επίδραση της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας. Οι τροφές που περιέχουν βιταμίνη D είναι λίγες. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, τόνος, μπακαλιάρος, πέστροφα, σαρδέλες), το μοσχαρίσιο συκώτι και ο κρόκος του αυγού.
Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης D;
Η Ελλάδα είναι μεσογειακή χώρα και εμφανίζει μεγάλη ηλιοφάνεια, όμως παρόλα αυτά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού εμφανίζει ανεπάρκεια της βιταμίνης D. Μάλιστα, μελέτες έχουν δείξει ότι ο πληθυσμός των μεσογειακών χωρών εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά βιταμίνης D σε σχέση με τους κατοίκους των βόρειων χωρών της Ευρώπης, κάτι που πιθανόν αποδίδεται στην μεγαλύτερη κατανάλωση λιπαρών ψαριών όπως ο σολομός σε αυτές τις χώρες.
Σε μεγαλύτερο κίνδυνο για έλλειψη βιταμίνης D βρίσκονται:
- Άτομα με περιορισμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία όπως ηλικιωμένοι, ασθενείς που παραμένουν κλινήρεις, άτομα που καλύπτουν τελείως το δέρμα τους με ρούχα λόγω π.χ. θρησκευτικών πεποιθήσεων, εργαζόμενοι σε επαγγέλματα με χαμηλή έκθεση στον ήλιο π. υπάλληλοι γραφείου, νυχτοφύλακες κ.α.
- Βρέφη που θηλάζουν.
- Ασθενείς με παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος που προκαλούν δυσαπορρόφηση όπως πχ. η νόσος Crohn, η κοιλιοκάκη, η κυστική ίνωση, η παγκρεατίτιδα ή οι χειρουργικές επεμβάσεις παράκαμψης του στομάχου ή του εντέρου. Αυτό συμβαίνει επειδή η βιταμίνη D που καταναλώνουμε απορροφάται μαζί με το λίπος, οπότε σε παθήσεις που προκαλούν δυσαπορρόφηση του λίπους μειώνεται και η ποσότητα της βιταμίνης D που απορροφά ο οργανισμός.
- Άτομα που πάσχουν από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή ηπατική ανεπάρκεια.
- Άτομα που εμφανίζουν παχυσαρκία. Άτομα με δείκτη μάζα σώματος μεγαλύτερο από 30 παρουσιάζουν συχνότερα έλλειψη της βιταμίνης D σε σχέση με τα άτομα που έχουν φυσιολογικό βάρος. Αυτό δεν οφείλεται τόσο σε μειωμένη σύνθεση της βιταμίνης D από το δέρμα, όσο στο γεγονός ότι τα παχύσαρκα άτομα αποθηκεύουν μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης D στον λιπώδη ιστό κι έτσι μειώνεται η ποσότητα που κυκλοφορεί ελεύθερη στο αίμα.
- Άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα, καθώς έχουν μειωμένη σύνθεση βιταμίνης D από το δέρμα.
- Ασθενείς που λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα, π.χ. αντιεπιληπτικά, αντιφυματικά, αντιμυκητιασικά κ.α.
Ποια είναι τα συμπτώματα της έλλειψης της βιταμίνης D
Σε αντίθεση με άλλες βιταμίνες, η βιταμίνη D λειτουργεί ως ορμόνη και επηρεάζει πολλές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού μέσω της σύνδεσης με υποδοχείς των κυττάρων. Τα συμπτώματα όμως από την έλλειψη της μπορεί να περάσουν απαρατήρητα, παρότι επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής πολλών ανθρώπων. Μερικά από αυτά είναι:
- Μειωμένη επούλωση πληγών.
- Οστεοπόρωση. Η μακροχρόνια ανεπάρκεια βιταμίνης D και ασβεστίου έχει επίπτωση στην υγεία των οστών. Επιπλέον, σε μελέτες έχει φανεί ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων σε ηλικιωμένους.
- Μυϊκός πόνος. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και του χρόνιου πόνου, κάτι που αποδίδεται στην επίδραση της βιταμίνης D στους μυς και το νευρικό σύστημα.
- Ραχίτιδα (στα παιδιά) και οστεομαλακία (στους ενήλικες). Η ανεπαρκής επασβέστωση των οστών οδηγεί σε παραμόρφωση τους. Πλέον, μετά τον συστηματικό εμπλουτισμό του γάλακτος με βιταμίνη D, οι παθήσεις αυτές εμφανίζονται σπάνια.
- Υπάρχουν ενδείξεις ότι η έλλειψη βιταμίνης D αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη, αρτηριακής υπέρτασης, σκλήρυνσης κατά πλάκας καθώς και κάποιων μορφών καρκίνου. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες μελέτες προκειμένου να τεκμηριωθεί η συσχέτιση.
Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης D
Επάρκεια βιταμίνης D θεωρείται ότι έχουμε όταν τα επίπεδα της είναι μεγαλύτερα από 30 ng/mL. Τιμές μεταξύ 20 – 30 ng/mL είναι ενδεικτικές ανεπάρκειας της βιταμίνης D, ενώ σε επίπεδα μικρότερα από 20 ng/mL θεωρούμε ότι υπάρχει έλλειψη.
Η έλλειψη της βιταμίνης D μπορεί εύκολα να διαγνωστεί με μια απλή εξέταση αίματος. Αν ανήκετε σε κάποια από τις ομάδες αυξημένου κινδύνου ή παρουσιάζετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα απευθυνθείτε στον γιατρό σας. Μην λαμβάνετε συμπληρώματα βιταμίνης D χωρίς τη συμβουλή γιατρού, καθώς η λήψη υπερβολικής ποσότητας βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα.
Πως μπορούμε να προλάβουμε την έλλειψη της βιταμίνης D;
Η ποσότητα της βιταμίνης D που χρειάζεται κάθε άτομο καθημερινά εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η διατροφή, η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, το χρώμα του δέρματος και τα συνοδά νοσήματα.
Η γενική σύσταση είναι ότι οι ενήλικες πρέπει να λαμβάνουν 600 IU την ημέρα, ενώ σε άτομα άνω των 70 ετών οι ανάγκες αυξάνονται και απαιτούνται 800 IU την ημέρα.
Επιπλέον, η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συνιστά την χορήγηση 400 IU την ημέρα σε όλα τα βρέφη που θηλάζουν τους πρώτους 6 μήνες της ζωής.
Ποιος ο ρόλος της βιταμίνης D στην αντιμετώπιση της νόσου COVID-19;
Όπως αναφέραμε και παραπάνω η βιταμίνη D δρα ως ορμόνη και εμπλέκεται σε πολλές βασικές λειτουργίες του οργανισμού, μεταξύ άλλων και στη καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Έχει φανεί από μελέτες ότι η βιταμίνη D εμποδίζει τη σύνδεση ιών και μικροβίων με τα ανθρώπινα κύτταρα, θωρακίζοντας τον οργανισμό από λοιμώξεις.
Όσον αφορά την πανδημία από τον ιό SARS-CoV-2, είναι γνωστό ότι οι σοβαρές μορφές πνευμονίας οφείλονται σε υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και αυξημένη παραγωγή προφλεγμονωδών κυτταροκινών. Η βιταμίνη D, μέσω της επίδρασης της στη λειτουργία του ανοσοποιητικού, φαίνεται να προλαμβάνει αυτήν την απειλητική για τη ζωή κατάσταση και να μειώνει τις επιπλοκές της νόσου COVID-19.
Επιπλέον, σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA Network και στην οποία συμπεριελήφθησαν 489 άτομα, φάνηκε ότι η έλλειψη βιταμίνης D σχετίζεται με μεγαλύτερη πιθανότητα λοίμωξης με τον νέο κορωνοϊό. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό των θετικών κρουσμάτων μεταξύ των ασθενών με ανεπάρκεια βιταμίνης D ήταν 21,6%, ενώ μεταξύ των ασθενών με επάρκεια βιταμίνης D ήταν 12,2%. Τα δεδομένα αυτά, που υποστηρίζονται και από άλλες μελέτες, αναδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο της βιταμίνης D στην άμυνα του οργανισμού έναντι της λοίμωξης από τον ιό SARS-CoV-2.